Ikebana to japońska sztuka układania i aranżacji kwiatów. Bywa też nazywana "kad?", co oznacza "droga kwiatów". Japońskie kompozycje są bardzo przemyślane i wyrażają dążenia ich twórców. Ikebana opiera się na harmonii linearnych kompozycji, ich barwie i rytmie układania. Choć na pozór aranżacje wydają się dość minimalistyczne, każdy element jest dopieszczony w najmniejszym szczególe. Źródłem tak poważnego podejścia do kwestii układania kwiatów jest przeznaczenie ikebany. Jest ona formą duchowości i wyraża wrażliwość na naturę i bóstwa w niej żyjące. Styl ten skupia też kilka prądów filozoficzno-religijnych, takich jak: konfucjanizm, taoizm czy buddyzm.
Historia ikebany sięga IV w. n.e. Rozwinęła się jednak dopiero w VI w., kiedy Japończycy zostali zapoznani z tajnikami buddyzmu. Ikebana była stałym elementem świątyni buddyjskich. Kwiaty składano w ofierze bóstwom, stanowiły też jednak wspaniałą dekorację miejsc kultu. Gałązki i kwiaty zawsze skierowane były ku niebu.
Ikebana opiera się na trzech uzupełniających się elementach, jakimi są: niebo, ziemia i ludzkość. Według jednego podejścia, naczynie symbolizuje ziemię jako podstawę, kwiaty przedstawiają człowieka, zaś niebo to punkt, do którego on dąży - wciąż nowe cele, jakie sobie stawia. Inne podejście mówi, że w ikebanie najdłuższe kwiaty symbolizują niebo jako ideał, krótsze - ziemię, najkrótsze zaś oznaczają słabego, pełnego wad człowieka. Trzy elementy stanowią oś świata, zaś przedstawianie świata jest zadaniem florystów - artystów ikebany.
Osoba układająca każdy z poszczególnych kwiatów odkrywa jego niepowtarzalną historię i podstawy życia. Dzięki temu może znaleźć się bliżej natury, której idealna harmonia stanowi wzorzec postępowania. Tę harmonię artysta chce odwzorować jak najwierniej, przy zachowaniu jakże bogatej symboliki. Wszystko w aranżacji ma bowiem znaczenie - gałęzie, kamienie, liście, padające na kwiaty oświetlenie, zapachy kwiatów. Tradycyjnie każdy element powinien być wykonany z materiałów naturalnych, nowoczesne kompozycje zaczynają jednak stosować również metal, plastik i szkło.
Bogata symbolika pozwala powiedzieć bardzo wiele o autorze ikebany i jego zamyśle twórczym. Może też rozstrzygać o czasie wykonania kompozycji: w Japonii w każdym miesiącu święci się inny kwiat, np. w kwietniu jest to wiśnia, w czerwcu zaś - irys. Każdy z kwiatów ma swoją indywidualną symbolikę, np. kwiat śliwy oznacza szczęście i powodzenie. Poszczególne gatunki mogą mieć też znaczenie magiczne, np. łasza palmowa ma moc odpędzania nocnych koszmarów.
Szeroka inwencja twórcza i różnorodność gustów doprowadziła do powstania wielu szkół ikebany, w których kompozycje mogą różnić się wybieranymi gatunkami kwiatów czy też kształtem. Szkoła "rikka" używa kwiatów ustawionych do siebie pod kątem 45 stopni, przy czym bukiety osiągają nawet do 1,5 m wysokości. Artyści "nageire" układają kwiaty w kształt ostrosłupa, zaś "shoka"- w trójkąt. Aranżacje mogą być też płaskie - jak w szkole "moribana", czy wysokie i strzeliste - jak w szkole "heika". Modne są również najnowsze szkoły ikebany. Jedną z nich jest "jiuybana", stosująca wiele modyfikacji w oryginalnym kształcie natury ? np. obrywanie liści czy łamanie i malowanie gałęzi. Rozwijają się też kompozycje typu ?gigant?, przywodzące na myśl drapacze chmur, które układane są misternie nawet do wysokości 25 m.
Japończycy traktują sztukę układania kwiatów nie tylko jako sztukę o charakterze dekoracyjnym, ale przede wszystkim jako formę duchowości. Skrupulatna praca nad kompozycją pozwala na pracę na sobą i zjednoczenie się z idealną harmonią natury, zaś poznawanie symboliki pomaga zrozumieć wyznawaną wiarę. Artyści ikebany mają wiele możliwości wyrażania swojej duchowości i punktu widzenia. Jest to sztuka, która nie traci na popularności, wciąż wiele osób wiąże z nią wykonywany przez siebie zawód. Prowadzone są również kursy, zarówno w szkołach, jak i na uniwersytetach. Coraz większą popularnością cieszy się nauka ikebany również za granicą, gdyż bogactwo duchowe i piękno aranżacji przyciągają zainteresowanie również ludzi Zachodu. Ta piękna tradycja jest należycie pielęgnowana i dzięki swojej wewnętrznej mądrości na pewno jeszcze długo nie zostanie zapomniana.
